Διαμεσολάβηση: Μία κοστοβόρα, ιδιωτική δικαιοσύνη

του Σ.Α.

ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4512/2018 ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟΥ

Τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου ολοκληρώθηκε η Δημόσια Διαβούλευση του Νόμου για τη διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Με το άρθρο 4 του σχετικού σχεδίου νόμου αντικαθίσταται το άρθρο 182 του ν.4512/2018.

Ιδιωτικές διαφορές που υπάγονται, κατά το άρθρο αυτό, στην υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης του ενδίκου βοηθήματος είναι :

 α) Οι οικογενειακές διαφορές, εκτός από αυτές των περιπτώσεων α’, β’ και γ’ της παραγράφου 1 (: διαζύγιο, ακύρωση και αναγνώριση ύπαρξης γάμου), καθώς και της παραγράφου 2 του άρθρου 592 ΚΠολΔ(: προσβολή πατρότητας ή μητρότητας, αναγνώριση σχέσης γονέας-τέκνου, υιοθεσίας κι επιτροπείας),

 β) Οι διαφορές που εκδικάζονται κατά την Τακτική Διαδικασία και υπάγονται στην καθ΄ ύλην αρμοδιότητα του Μονομελούς και Πολυμελούς Πρωτοδικείου. Η προσφυγή των μερών στην δικαστική μεσολάβηση δεν απαλλάσσει από την ως άνω υποχρέωση.

Το νομοσχέδιο του οποίου ολοκληρώθηκε η διαβούλευση την προηγούμενη εβδομάδα προβλέπει κατ’ αρχήν αμοιβή 50 ευρώ για την υποχρεωτική αρχική συνεδρία (ΥΑΣ) ποσό το οποίο βαρύνει και τα δύο μέρη. Ο διαμεσολαβητής ή οι εταιρίες διαμεσολάβησης θα εισπράττουν 50 ευρώ από κάθε διάδικο μόνο για να ενημερώνουν τα εμπλεκόμενα μέρη για τα οφέλη της διαμεσολάβησης. Η ΥΑΣ δεν αφορά στην εξέταση της ουσίας της υπόθεσης και αποτελεί ένα υποχρεωτικό παράβολο που θα καταβάλουν οι πολίτες. Η παράσταση δικηγόρου στην ενημερωτική αυτή συνεδρία δεν είναι υποχρεωτική, σε αντίθεση με την περίπτωση που τα μέλη υπαχθούν στη διαδικασία της διαμεσολάβησης. Για κάθε ώρα μετά την ΥΑΣ η ελάχιστη αμοιβή του διαμεσολαβητή (ή της εταιρίας που εκπροσωπεί καθώς μπορεί να είναι αυτός ένας υπάλληλος μίας εταιρίας διαμεσολάβησης) ορίζεται πλέον στα 80€ την ώρα, όσο είναι θεωρητικά το νόμιμο της αμοιβής του δικηγόρου για την παροχή νομικών συμβουλών. Αρχικά μάλιστα είχε προβλεφθεί το ύψος της αμοιβής που υποχρεώνεται να καταβάλει ο διάδικος στον ιδιώτη διαμεσολαβητή να ανέρχεται στα 170€ έως 2 ώρες απασχόλησης σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας. Εάν ο διαμεσολαβητής χρειαζόταν παραπάνω ώρες για την διαμεσολάβηση προβλεπόταν επιπλέον αμοιβή 100 ευρώ για κάθε ώρα χωρίς πρόβλεψη ανώτερου ορίου, που πλέον ανώτερο όριο τίθενται οι 24 ώρες εκτός αν τα μέρη συμφωνήσουν διαφορετικά.

Οι διαφορές που εξαιρούνται ρητά από την ΥΑΣ είναι: α) η κύρια παρέμβαση που είναι συναφής με τις υποθέσεις που υπάγονται σ’ αυτήν (ΥΑΣ), β) οι διαφορές με το Δημόσιο ή ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ, γ) οι διαφορές, στις οποίες οι διάδικοι δικαιούνται νομικής βοήθειας ή το ευεργέτημα της πενίας.

Φαίνεται από τα παραπάνω ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της δικηγορικής ύλης υπάγεται πλέον στην υποχρεωτική διαμεσολάβηση, με απαξίωση του δικηγόρου, ο οποίος δεν κρίνεται απαραίτητο να παρίσταται στη ΥΑΣ και στη θέση του υπεισέρχεται ο διαμεσολαβητής. Ο θεσμικός ρόλος του συλλειτουργού της Δικαιοσύνης παραγκωνίζεται ενώ εισάγεται ένα μοντέλο ιδιωτικής δικαιοσύνης με ιδιώτες διαμεσολαβητές(ή εταιρίες διαμεσολάβησης) χωρίς να πληρούνται βασικά εχέγγυα της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας του φυσικού δικαστή. Αντ’ αυτού εισέρχεται ένας ιδιώτης διαμεσολαβητής που μπορεί υπόκειται σε πελατειακές σχέσεις, καθώς μπορεί να ασκεί το οποιοδήποτε επάγγελμα.

ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ.

Ο θεσμός της διαμεσολάβησης είναι πλήρως αντίθετος με τον συνταγματικά κατοχυρωμένο φυσικό δικαστή που απολαμβάνει προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας.

Διαμεσολαβητής μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε απόφοιτος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο οποίος θα αποτελεί υπάλληλο μίας εταιρίας εργοδότριας διαμεσολάβησης, με τις δικές της αγοραστικές ανάγκες, διασυνδέσεις με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, καλούς δηλαδή πελάτες της κ.ο.κ. Προωθείται έτσι η λειτουργία παραδικαστηρίων που θα προσλαμβάνουν διαμεσολαβητές ως υπαλλήλους με τον κατώτατο μισθό και ο επιχειρηματίας θα αποκομίζει τα κέρδη.

Ο πολίτης στο σχήμα αυτό έχει τις εξής εναλλακτικές: είτε να αποδεχθεί την απόφαση του ιδιώτη είτε να μην την αποδεχτεί και να συνεχίσει την υπόθεση στα δικαστήρια, οπότε εκεί θα χρειαστεί να καταβάλει εκ νέου έξοδα για την άσκηση του δικαιώματός του στην πρόσβαση στα Δικαστήρια. Απαιτείται, λοιπόν, από τον πολίτη να καταβάλει διπλάσια δικαστικά έξοδα προς όφελος των ιδιωτικών δικαστηρίων. Το οικονομικά αδύναμο μέρος έχει πάντα την «εναλλακτική» να αποδεχτεί την απόφαση του παραδικαστηρίου και να μην προχωρήσει με την υπόθεσή του στα δικαστήρια. Από την άλλη, το μέρος που βρίσκεται σε οικονομικά καλύτερη θέση αποκτά τη διπλή δύναμη πίεσης στον αδύναμο, αφού του δίνεται το επιπλέον όπλο να πιέσει τον αντίδικό του να αποδεχτεί εκβιαστικά μία ασύμφορη παρα-απόφαση. Τέλος, σαφές πρέπει να είναι, το ότι η εισήγηση του διαμεσολαβητή και αυτή διαμορφώνεται με κριτήρια αγοράς: όταν απέναντι έχει την τράπεζα, που φέρνει καθημερινά υποθέσεις, και τον ανώνυμο πολίτη, η εισήγηση του θα αποτελεί έμμεση ενθάρρυνση προς συμβιβασμούς υπέρ της εκάστοτε Τράπεζας. 

Αλλάζει συλλήβδην το οικοδόμημα της Δικαιοσύνης. Διαμορφώνεται μία διαδικασία εχθρική προς τον πολίτη, την ορθή και δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης, τους επαγγελματίες του χώρου. Δικηγόρος και δικαστής λίγο πολύ εμφανίζονται ως παραστάτες - κομπάρσοι σε μία διαδικασία δική τους, που την σπούδασαν, μία υπόθεση που την πόνεσαν και την πονάνε ακόμα, σε εποχές που τα επαγγέλματα του δικαίου δεν αποτελούν εύκολη απόφαση. Θέλουν μοντέλα αγοράς και ταχύτητας, υπαλλήλων ελαστικών, απονομή δικαίου από επιχειρηματίες για επιχειρηματίες, πολίτες να αδυνατούν να προσφύγουν στην δικαιοσύνη: μετατρέπουν το δίκαιο από χώρο υπεράσπισης του αδυνάτου σε αδιαπέραστο τείχος για τον ισχυρό. Αυτό, όμως, είναι η ακριβής ανατροπή του δικαίου!

Να αντισταθούμε στο θεσμό! Η δικαιοσύνη απαιτεί χρόνο, ελεύθερα μυαλά, αξιοπρεπείς θεράποντες. Όχι ταχύτητα, φοβισμένους υπαλλήλους, διασυνδέσεις και μεγάλα συμφέροντα. Ιδιωτική δικαιοσύνη σημαίνει δικαιοσύνη υπερ των επιχειρηματιών στην κοινωνία και στο επάγγελμα μας. Σημαίνει σταδιακή αφαίρεση διαφορών από το φυσικό μας χώρο, το δικαστήριο. Σημαίνει κοινωνία με ανεπίλυτα πάθη, μη απονομή δικαίου, κυριαρχία του ισχυρού. Να μην εφαρμοστεί και να καταργηθεί άμεσα ο θεσμός της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης!