Ανακοίνωση για την πρόταση της συντονιστικής επιτροπής των Δικηγορικών Συλλόγων για την αναθεώρηση της άσκησης

Στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Κώδικα Δικηγόρων, συζητείται έντονα το θέμα της αναμόρφωσης του θεσμού της άσκησης. Ήδη από τις τοποθετήσεις σημαινόντων προσώπων πάνω στο ζήτημα, οι τάσεις διαφαίνονταν: σεμινάρια κατά την διαδικασία της άσκησης, αυστηροποίηση της διαδικασίας απόκτησης της δικηγορικής ιδιότητας, μηδενική μισθολογική και εργασιακή προστασία των ασκουμένων δικηγόρων γιατί η «άσκηση δεν είναι εργασία αλλά μαθητεία». Ως Κίνηση Aσκουμένων και Νέων Δικηγόρων, προσπαθήσαμε να αναδείξουμε έγκαιρα τους κινδύνους από τέτοιες τοποθετήσεις και τις νοοτροπίες που κρύβονται πίσω από αυτές.

Η τριμελής επιτροπή που συστάθηκε για να επεξεργαστεί ένα σχέδιο πρότασης για το ζήτημα, κατάφερε τελικά να ξεπεράσει και τις πλέον απαισιόδοξες εκτιμήσεις, σκιαγραφώντας την αναδόμηση της άσκησης στην κατεύθυνση της ριζικής επιβάρυνσης των όρων πρόσβασης στο δικηγορικό λειτούργημα (βλ. το παράρτημα στο τέλος). Μεταξύ των μετεχόντων στην επιτροπή, φιγουράρει και ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης κ. Κουτσοχήνας, φανερώνοντας -έμπρακτα και στην ολότητά της- την αντιδραστική στάση της πλειοψηφίας της διοίκησής του ΔΣΘ απέναντι στους νέους νομικούς και τη γενιά μας.

«4+ χρόνια Νομική Σχολή και 18+ μήνες άσκησης δεν σου μαθαίνουν τίποτα» είναι η λογική αφετηρία της πρότασης, η οποία ειδικότερα περιλαμβάνει:

Α. Ίδρυση σχολής δικηγόρων! Προτείνεται κατ’ αρχάς η ίδρυση μίας ιδιαίτερης δομής, η οποία, πιθανώς κατά τα πρότυπα της σχολής δικαστών, θα αναλάβει το έργο να μας μάθει... μάλλον ό,τι μάθαμε στην Νομική σχολή ξανά από την αρχή. Κατά το σκεπτικό της επιτροπής, το πτυχίο της Νομικής σχολής αποτελεί απλώς ακαδημαϊκό τίτλο που δεν εξασφαλίζει επ' ουδενί τα επαγγελματικά σου δικαιώματα: αυτά μπορεί να προσφέρει μόνο ένας ακόμα κύκλος σπουδών, σε μία Δικηγορική Σχολή, με την απόκτηση του οικείου τίτλου. Έτσι, η Νομική σχολή όχι μόνο υποβαθμίζεται μορφωτικά και εκπαιδευτικά, αλλά και το πτυχίο της αναγνωρίζεται και τυπικά πλέον, στο πεδίο της επαγγελματικής δραστηριότητας, ως άχρηστο! 

Τα υποχρεωτικά σεμινάρια θα είναι διαρκείας τουλάχιστον 80 ωρών! Ο ασκούμενος θα πρέπει να συμμετέχει σε συγκεκριμένα σεμινάρια, λαμβάνοντας τις αντίστοιχες βεβαιώσεις παρακολούθησης, οι οποίες και θα αποτελούν, σύμφωνα με την κατατεθειμένη πρόταση, προϋπόθεση για την συμμετοχή στις εξετάσεις του συλλόγου. Έτσι, ένας ασκούμενος που θα εργάζεται 8-10 ώρες την ημέρα και πιθανώς θα παρακολουθεί κάποιο μεταπτυχιακό, θα πρέπει παράλληλα να παρακολουθεί και στη σχολή δικηγόρων!

Β. Διεξαγωγή εικονικών δικών. Εδώ αποκαλύπτεται το μηδενικό ίχνος επαφής με την πραγματικότητα που έχουν οι ιθύνοντες νόες της πρότασης: το πρόβλημα των ασκουμένων είναι λοιπόν, μεταξύ άλλων, και η μη επαφή με τα δικαστήρια και τη δικονομία (!). Οι εικονικές δίκες θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τον ασκούμενο που πέρα από τις πραγματικές δίκες και τη συναφή εργασία, τα σεμινάρια και τα μεταπτυχιακά, θα πρέπει να υποδύεται τον… εαυτό του και θα αξιολογείται γι’ αυτό. Και όλα αυτά για να αποκτήσει το δικαίωμα να... εξεταστεί!

Γ. Τι ΔΕΝ είπε η πρόταση; Ίχνος λέξης για την αναγκαία θωράκιση του ασκουμένου με τα βασικά δικαιώματα σε κατώτατο μισθό, προβλεπόμενο ωράριο, κάλυψη εισφορών από τον εργοδότη. Αυτά είναι μάλλον... δευτερεύοντα και ασήμαντα!

Τι θέλουν τέλος πάντων;

Θέλουν ένα δυναμικό να παραμένει για περισσότερο χρόνο σε καθεστώς μαθητείας (aka άσκησης), κατά τα πρότυπα των ακραίων νεοφιλελεύθερων μοντέλων, για να μπορεί να είναι ευέλικτο ανθρώπινο δυναμικό προς εκμετάλλευση. Ο ασκούμενος είναι η φθηνή "καύσιμη ύλη" για την κερδοφορία των μεγάλων δικηγορικών γραφείων και των εταιριών. Χρειάζονται ανθρώπους, στα όρια της επιβίωσης και της εξάντλησης, οι οποίοι να μην μπορούν ούτε τυπικά να αξιώσουν αξιοπρεπείς όρους εργασίας. Υποβαθμίζουν και εξευτελίζουν τόσο τις σπουδές μας, όσο και την καθημερινή δουλειά μας, με την νοοτροπία ότι «δεν μαθαίνουμε». 

Θέλουν ο κόσμος της νέας γενιάς να καθυστερήσει να μπεί στο επάγγελμα, για να διατηρούνται σταθερές οι ροές πελατών προς αυτούς που πρόλαβαν και κατοχυρώθηκαν στον χώρο. Θέλουν νέους ανθρώπους να διαβιούν σε μία ζωή πειθάρχησης, ησυχίας, χαμηλών προσδοκιών. Θέλουν το επάγγελμα να είναι ελεύθερο για όλο και λιγότερους, που μέσα στην ήδη δύσκολη κατάσταση δεν χρειάστηκε να περάσουν απο τέτοιους σκοπέλους, ενώ για όλους τους υπόλοιπους να είναι στην πράξη μισθωτή εργασία, στο όνομα πρακτική άσκηση και για λεφτά, δικαιώματα απο την εργασία μας, ωράρια και ανθρώπινους ρυθμούς εργασίας... ούτε λέξη!

Η θυμηδία όμως γίνεται ιλαροτραγωδία για τις περιπτώσεις των συναδέλφων που –τολμήσουν να- αποφασίσουν να γίνουν δικαστές ή συμβολαιογράφοι: Νομική σχολή, έπειτα δικηγορική σχολή, σεμινάρια, εικονικές δίκες, παράλληλα άσκηση, εξετάσεις, σχολή δικαστών, εκ νέου εξετάσεις...

Τι σημαίνουν αυτά για εμάς;

Όλα αυτά για κάθε νέο νομικό, είτε σπουδάζει, είτε ασκείται, διαγράφουν μία ζοφερή πραγματικότητα και προοπτική. Ήδη, δουλεύουμε για ωράρια δέκα ωρών, πληρωνόμαστε με μισθούς-χαρτζιλίκια που δεν φτάνουν ούτε για τα στοιχειώδη (ενοίκιο, σίτιση, μετακινήσεις κ.ο.κ.), πληρώνουμε ασφαλιστικές εισφορές, διεκπεραιώνουμε συνήθως ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς του γραφείου. Και παρόλα αυτά, όταν θα έρθει η ώρα να εισαχθεί κανείς στο επάγγελμα, θα δει ότι καθόλου ελεύθερο πλέον δεν είναι, με τις μεγάλες εταιρίες να κατέχουν πλέον ένα τεράστιο κομμάτι της δικηγορικής ύλης. Σε αυτό συντείνει η κατάσταση που διαμόρφωσε το νέο Ασφαλιστικό, που ενίσχυσε τους ισχυρούς στον επαγγελματικό ανταγωνισμό, ενώ εξακόντισε την νέα γενιά δικηγόρων και τους μικρούς και μεσαίους  ελεύθερους επαγγελματίες στο δίλημμα: πάλη για ατομική επαγγελματική επιβίωση ή υπαλληλοποίηση.

Η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται συνεχώς ευνοεί την μαζική χρήση των ασκούμενων από όσους έχουν την δυνατότητα να συντηρούν πέντε, δέκα ή και παραπάνω ασκούμενους. Το μέσο γραφείο, με ένα-δύο ασκούμενους οδηγείται στην εξαφάνιση ή την ουσιαστική υπαλληλοποίηση σε μία μεγάλη δικηγορική εταιρία. Το ασύγκριτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από την αξιοποίηση της φθηνής εργασίας των ασκούμενων από τους «μεγάλους παίκτες» αποτελεί την ταφόπλακα του ελεύθερου δικηγορικού επαγγέλματος: το ανεξάρτητο γραφείο, πνιγμένο στις συμπληγάδες των απαγορευτικών φόρων/εισφορών και της ταχύτατης ανάδυσης των εταιριών, οδηγείται στην εξαφάνιση! Έτσι, το μέλλον μετά από όλες αυτές τις δυσκολίες που θέλουν να εισάγουν στην άσκηση, είναι η κατάληξη στην υπαλληλική ζωή σε μία μεγάλη εταιρία ή γραφείο, με τα ελαστικά ωράρια, τους χαμηλούς μισθούς, την εργασιακή επισφάλεια, την μηδενική συνδικαλιστική οργάνωση. Και αν μιλήσεις... περιμένουν χιλιάδες απέξω!

Τι να κάνουμε

Να μην αποδεχτούμε αυτές τις εξελίξεις, να μην μείνουμε στην ησυχία! Αυτές οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται έξω από εμάς για εμάς, αλλά μπορούμε να ορθώσουμε το ανάστημα μας και να αντισταθούμε. Εμείς κρατάμε την δουλειά των εταιριών και των γραφείων στα χέρια μας: δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς εμάς. Και αυτή είναι η πηγή της πραγματικής μας δύναμης.

Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι (και ειδικά ο ΔΣΘ), μέσω των Προέδρων τους, και οι «ντροπαλές» ή μη Ενώσεις ασκούμενων και νέων δικηγόρων πανελλαδικά έδειξαν την στάση και αντίληψη τους για την νέα γενιά. Από την εγκληματική αδράνεια και οριακά την ενσωμάτωση στις προτάσεις της άλλης πλευράς  (π.χ. ΕΑΝΔΙΘ και πρόταση για καθιέρωση σεμιναρίων) μέχρι την ενεργή στήριξη των ανωτέρω απόψεων (βλ. ΕΑΝΔΑ), γίνεται φανερό ότι υπάρχει ένα τεράστιο και τρομακτικό κενό στην έκφραση των συλλογικών μας συμφερόντων. Αυτή η τελευταία δεν απαιτεί καλές προτάσεις και έντιμους συμβιβασμούς με αυτούς που στην τελική ήδη έχουν δείξει πώς μας αντιμετωπίζουν. Απαιτεί αντίθετα μαζική, δημοκρατική, μαχητική οργάνωση της γενιάς μας, των ασκούμενων, των νέων και μισθωτών δικηγόρων, των φοιτητών απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις. Υπάρχει και ένα μάθημα που και εμείς μπορούμε να διδάξουμε σε αυτούς που, με περισσή ειρωνία, προσπερνούν τα αιτήματα μας: Πρέπει να μάθουν να μας σέβονται. Αυτο μπορεί να γίνει μόνο αν η γενιά μας οργανωθεί σε ένα μέτωπο αντίστασης και διεκδίκησης αξιοπρεπούς εργασίας και διαβίωσης! Δεν ζούμε σαν σκλάβοι – Δεν ζούμε 400 ευρώ!

·        - Κοινός αγώνας ασκούμενων, νέων δικηγόρων και φοιτητών απέναντι στις προτεινόμενες αλλαγές!

·             -  Καμία αποδοχή των προτεινόμενων αλλαγών! Άσκηση με αξιοπρεπείς όρους, κατοχυρωμένο μισθό και ελάχιστα ωράρια! Κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών για τους νέους δικηγόρους!

·        - Να οικοδομήσουμε ένα χώρο διαλόγου, δημοκρατίας και δράσης για την διεκδίκηση των αναγκών μας! Κανένας μόνος του!

Η δύναμη μας βρίσκεται στην οργάνωση μας! Αναζήτησε, ενημερώσου, δράσε συλλογικά!

Ακολουθεί η πρόταση της Συντονιστικής Επιτροπής