Φεβρουάριος 2025
Α. Εισαγωγικά
Στόχος αυτού του κειμένου είναι να παρέχει χρήσιμες γνώσεις και πρακτικές οδηγίες σε διαδηλωτές και διαδηλώτριες ενόψει των συγκεντρώσεων της 28ης Φεβρουαρίου ενάντια στη συγκάλυψη του εγκλήματος των Τεμπών. Το κείμενο αυτό δεν αποσκοπεί στο να δημιουργήσει πανικό ή άγχος και να αποτρέψει από τη μαζική συμμετοχή. Αντιθέτως, το βασικό που πρέπει να γνωρίζουμε και να σκεπτόμαστε είναι ότι όσο πιο μαζική είναι μια συγκέντρωση, τόσο πιο ασφαλής και αποτελεσματική είναι η συμμετοχή σε αυτήν. Όσο πιο ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι είμαστε, τόσο καλύτερα μπορούμε να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία. Τέλος, όσα γράφονται παρακάτω δεν αποσκοπούν φυσικά στο να υποκαταστήσουν την συγκεκριμένη και αναγκαία σε κάθε περίπτωση νομική αρωγή που παρέχεται από δικηγόρο σε περίπτωση προσαγωγής ή σύλληψης, αλλά γράφονται με την πεποίθηση ότι η γνώση είναι δύναμη και ως εκ τούτου οφείλουμε να την καταστήσουμε κοινό κτήμα στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.
Β. Πριν από τη συγκέντρωση.
Πριν κατέβουμε στο δρόμο θα πρέπει να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι για να διασφαλίσουμε αποτελεσματικά όλα τα νόμιμα δικαιώματά μας και να αποφύγουμε κινδύνους για εμάς και τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Είναι πολύ σημαντικό:
Να έχουμε μαζί μας το κινητό μας, φορτισμένο.
Να έχουμε μαζί μας ταυτότητα ή διαβατήριο (και άδεια διαμονής εάν είμαστε πολίτες τρίτης χώρας).
Να έχουμε πάνω μας ένα χαρτί με το τηλέφωνο του/ της δικηγόρου μας ή κάποιου οικείου μας. Ειδικά εάν είσαι ανήλικος μαθητής/τρια, έχε μαζί σου σε ένα χαρτί με το τηλέφωνο των γονιών σου. Η χρήση του κινητού δεν είναι πάντα δυνατή.
Να μην κρατάμε μαζί μας περιττά πράγματα, τα οποία εν δυνάμει μπορεί να μας επιβαρύνουν ή να μας εκθέσουν. Αποφεύγουμε τα μεγάλα σακίδια και οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «όπλο», ακόμα κι αν φαινομενικά είναι ακίνδυνο (π.χ. ψαλίδια, νυχοκόπτες κ.λπ.). Επίσης, δεν φέρνουμε μαζί μας, στο μέτρο έγγραφα ή ηλεκτρονικά αρχεία (αποθηκευμένα στο κινητό μας ή σε USB κ.λπ.) που μπορεί να εκθέτουν εμάς ή τρίτους, τα ευαίσθητα προσωπικά μας δεδομένα, τα απόρρητα της εργασίας ή της προσωπικής μας ζωής.
Να έχουμε μαζί μας ένα μπουκάλι με νερό, μία απλή μάσκα για την περίπτωση ρίψης χημικών ή κάποιο φάρμακο που μας προστατεύει από τα χημικά (π.χ. Ryopan ή Malox).
Σημαντικό είναι, τέλος, να μεταβούμε εγκαίρως στο χώρο της συγκέντρωσης ή της διαδήλωσης, αφού ενημερωθούμε προσεκτικά για τυχόν κυκλοφοριακές ρυθμίσεις ή περιορισμούς στα μέσα μεταφοράς. Κατεβαίνουμε μαζί με τους φίλους, την οικογένεια, τους συναδέλφους, τους συμμαθητές, τους συλλόγους και τα σωματεία μας και δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε γιατί ασκούμε τα απολύτως νόμιμα δικαιώματά μας. Δεν μεταβαίνουμε ποτέ μόνοι μας.
Γ. Τι να κάνω εάν με σταματήσουν για εξακρίβωση στοιχείων ή σωματικό έλεγχο;
Η αστυνομία μπορεί βάσει νόμου να σταματήσει έναν πολίτη και να ζητήσει την εξακρίβωση των στοιχείων της ταυτότητάς του. Σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να επιδείξεις την ταυτότητα ή το διαβατήριό σου. Εάν είσαι αλλοδαπός/ή με νόμιμη διαμονή στην χώρα θα πρέπει να έχεις μαζί σου και τα έγγραφα που αφορούν την διαμονή σου. Εάν οι αστυνομικοί φορούν πολιτικά, θα πρέπει πρώτα να τους ζητήσεις να σου επιδείξουν την υπηρεσιακή τους ταυτότητα.
Σε περίπτωση που οι αστυνομικοί ζητήσουν την σωματική σου έρευνα ή την προσαγωγή σου στο τμήμα, παρά το γεγονός ότι επέδειξες τα απαραίτητα έγγραφα, θα πρέπει να παραμείνεις ψύχραιμος/η και να επιμείνεις στο να μάθεις την αιτία της έρευνας ή της προσαγωγής και τα ονόματα των αστυνομικών που σε οδηγούν στο τμήμα.
Εάν είσαι γυναίκα, απαίτησε να υποβληθείς σε σωματικό έλεγχο μόνο από γυναίκα αστυνομικό. Μην δεχθείς να υποβληθείς σε σωματικό έλεγχο παρουσία τρίτων προσώπων, πέραν του αστυνομικού οργάνου που την διενεργεί και διεκδίκησε από τις αρχές να διασφαλίσουν συνθήκες που δεν θίγουν την αξιοπρέπειά σου.
Δ. Τι να κάνω αν είμαι μάρτυρας συλλήψεων, προσαγωγών ή αστυνομικής βίας κατά άλλων προσώπων;
Εάν γίνουμε μάρτυρες συλλήψεων ή προσαγωγών τρίτων προσπαθούμε καταρχήν να μάθουμε το όνομα των ατόμων και να ενημερώσουμε τους οικείους και τους δικηγόρους τους. Εάν έχουμε τη δυνατότητα, βιντεοσκοπούμε το περιστατικό (ιδίως εάν η αστυνομία παρανομεί και ασκεί υπέρμετρη βία). Είναι πολύ σημαντικό να υπερασπιζόμαστε το δικαίωμά μας να βιντεοσκοπούμε τους αστυνομικούς όταν παρανομούν, καθώς τότε δεν δρουν ως μεμονωμένα άτομα, αλλά ως φορείς της κρατικής εξουσίας.
Εάν φοβάσαι τυχόν στοχοποίησή σου ή άλλες αρνητικές συνέπειες, μην δημοσιεύσεις το βίντεο που τράβηξες στον προσωπικό σου λογαριασμό στα social media ή αλλού, αλλά παράδωσέ το στον/ στην δικηγόρο ή τους οικείους των ατόμων που συνελήφθησαν ή κακοποιήθηκαν, ώστε να αξιοποιηθεί ως αποδεικτικό στοιχείο. Αντίστοιχα, εάν το βίντεο χρήζει ευρύτερης γνωστοποίησης μπορείς να το δημοσιεύσεις σε συνεννόηση με κάποιον δημοσιογράφο που εμπιστεύεσαι, χωρίς να φαίνεται ότι εσύ είσαι η πηγή.
Ε. Τι να κάνω σε περίπτωση προσαγωγής ή σύλληψής μου;
Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η αστυνομία προβαίνει παράνομα και καταχρηστικά σε μαζικές προσαγωγές διαδηλωτών, ακόμα και «προληπτικά», προκειμένου να δημιουργηθούν εντάσεις ή να τρομοκρατηθούν οι υπόλοιποι και να μην συμμετάσχουν. Θα πρέπει πρώτα από όλα να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου και να μη φοβάσει. Η προσαγωγή δεν ισοδυναμεί με σύλληψη και δεν συνεπάγεται απαγγελία κατηγοριών.
Σε περίπτωση προσαγωγής ή σύλληψής σου πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη συγκέντρωση, ζήτα από τα αστυνομικά όργανα να σου γνωστοποιήσουν για ποιο λόγο συλλαμβάνεσαι ή για ποιο αδίκημα θεωρείσαι «ύποπτος» και προσάγεσαι. Αρνήσου οποιαδήποτε κατηγορία σου προσάπτουν. Εάν στο περιστατικό βρίσκονται παρόντες άλλοι διαδηλωτές, γνωστά σου πρόσωπα ή έστω απλοί παρευρισκόμενοι, φρόντισε να τους δώσεις το ονοματεπώνυμό σου και την ιδιότητά σου, ζητώντας τους να ενημερώσουν τους οικείους σου ή τον/την δικηγόρο σου.
Στο αστυνομικό τμήμα μην εμπλακείς σε αντιπαράθεση ή συζήτηση με τους αστυνομικούς, ακόμη και φαινομενικά «άσχετη» ή «φιλική». Μην απαντήσεις καταρχήν σε ερωτήσεις των αστυνομικών, πέραν των στοιχείων που αφορούν την ταυτότητά σου και μόνο (ονοματεπώνυμο, όνομα πατρός, τόπος γέννησης, ηλικία κ.λπ). Μην απαντήσεις ακόμη και σε φαινομενικά «απαραίτητες» ή «αθώες» ερωτήσεις, όπως το που εργάζεσαι ή με ποιους κατέβηκες στη συγκέντρωση.
Να επιμείνεις ωστόσο -διατηρώντας την ψυχραιμία σου- για τα εξής:
Ζήτησε να επικοινωνήσεις άμεσα με δικηγόρο ή με τους οικείους σου. Έχεις το δικαίωμα να κάνεις ένα επιτυχημένο τηλεφώνημα.
Εάν δεν σου έχει απαγγελθεί κατηγορία, να επαναλαμβάνεις πως κρατείσαι παράνομα και να ζητάς την άμεση απελευθέρωσή σου. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχουν δικαίωμα να σε κρατήσουν πάνω από 24 ώρες χωρίς να σου απαγγείλουν κατηγορία και να σε οδηγήσουν στον εισαγγελέα.
Εάν είσαι ανήλικος, οι αστυνομικοί είναι υποχρεωμένοι να ενημερώσουν τους γονείς ή τους κηδεμόνες σου. Μην προβείς σε καμία ενέργεια χωρίς την παρουσία τους. Ακόμη και εάν φοβάσαι την αντίδρασή τους, είναι πολύ περισσότερο σύμμαχοί σου στην όλη διαδικασία από ότι οποιοσδήποτε αστυνομικός.
Εάν λαμβάνεις κάποια φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζεις κάποιο θέμα υγείας (π.χ. είσαι διαβητικός και χρειάζεσαι τακτικά ινσουλίνη), γνωστοποίησέ το στον αξιωματικό υπηρεσίας και ζήτα να σου επιτραπεί να λάβεις την αγωγή σου. Είναι σημαντικό να εξηγήσεις ψύχραιμα αλλά με επιμονή το πρόβλημα της υγείας σου και να τον φέρεις ενώπιον των ευθυνών του.
Διάβασε προσεκτικά οποιοδήποτε έγγραφο σου ζητηθεί να υπογράψεις. Η άρνηση υπογραφής εγγράφου δεν συνιστά αδίκημα. Ειδικά αν πρόκειται για κατάθεση, να επιμείνεις στην παρουσία του δικηγόρου σου. Σε κάθε περίπτωση, μην υπογράψεις έγγραφα που περιέχουν ψευδή ή ανακριβή στοιχεία. Μπορείς σε κάθε περίπτωση να υπογράψεις «με την επιφύλαξη παντός δικαιώματός σου».
Παράδωσε το κινητό σου, εφόσον σου ζητηθεί, μόνο απενεργοποιημένο και, ει δυνατόν, αφαίρεσε την κάρτα SIM. Η αστυνομία μπορεί να αφαιρέσει ορισμένα προσωπικά σου αντικείμενα (τσάντα, χρήματα, πορτοφόλι, κορδόνια παπουτσών κ.ά.). Έχεις το δικαίωμα να ζητήσεις την σύνταξη καταλόγου που να τα περιλαμβάνει όλα όσα παρέδωσες.
Σε περίπτωση που έχεις τραυματιστεί κατά τη διάρκεια της προσαγωγής ή της σύλληψής σου ή τυχόν επεισοδίων, θα πρέπει να γνωρίζεις τα εξής: Εάν ο τραυματισμός σου οφείλεται σε ενέργεια των αστυνομικών, δικαιούσαι να υποβάλεις μήνυση κατά παντός υπευθύνου αστυνομικού οργάνου ή κατά συγκεκριμένου αστυνομικού. Σε αυτήν την περίπτωση είναι σημαντικό να το πράξεις, καθώς σε αυτήν την περίπτωση η αστυνομία υποχρεούται να σε οδηγήσει στον ιατροδικαστή.
Εάν έχεις τραυματιστεί από άλλη αιτία ή γενικότερα χρήζεις άμεσης ιατρικής φροντίδας, πρέπει να ζητήσεις την μεταφορά σου στο νοσοκομείο, ακόμη και εάν κρίνεις ότι η κατάσταση της υγείας σου δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρή. Εφόσον μεταφερθείς στο νοσοκομείο, θα πρέπει να ζητήσεις από τον θεράποντα ιατρό σου να σου χορηγήσει βεβαίωση σχετικά με την νοσηλεία σου, τα τραύματα που έχεις ή άλλο πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισες.
Ζ. Καταληκτικά
Δεν φοβόμαστε, είμαστε προετοιμασμένοι και ψύχραιμοι. Έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν είμαστε μόνοι, ακόμα κι αν κάτι συμβεί. Την Παρασκευή θα διαδηλώσουν πολλές χιλιάδες ανθρώπων για έναν σκοπό. Αυτή είναι η βασική μας δύναμη.
Είμαστε αλληλέγγυοι με τους υπόλοιπους διαδηλωτές, τους ενημερώνουμε για τα δικαιώματά τους και τους ενθαρρύνουμε αν συμβεί κάτι αρνητικό.
Ακόμη και εάν η αστυνομία φέρεται προκλητικά και προσπαθεί να μας στερήσει βασικά δικαιώματα σε περίπτωση προσαγωγής ή σύλληψής μας, έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι ο χρόνος που περνάει μας φέρνει πιο κοντά στο συνήγορό μας και στο να αφεθούμε ελεύθεροι.
Αποφεύγουμε τις περιττές εντάσεις με τις αστυνομικές αρχές αλλά διεκδικούμε με αξιοπρέπεια και γνώση τα δικαιώματά μας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου