Τι προβλέπεται για την αναστολή των συμβάσεων εργασίας στην νέα ΠΝΠ;

Το μέτρο της αναστολής της σύμβασης εργασίας αποτέλεσε μία μορφή διαχείρισης της κρίσης του κορωνοϊού στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων. Αποτελεί μία προσπάθεια συμβιβασμού ανάμεσα στην σχετική προστασία των θέσεων εργασίας εκατομμυρίων ανθρώπων, που αν έχαναν ταυτόχρονα την θέση τους θα δημιουργόταν σοβαρό κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, και στην προφανή ανάγκη να ανασταλλούν εργασίες επιχειρήσεων, για την αποτροπή της διάδοσης του ιού.

Με αυτή την βάση, ας καταγράψουμε τις ρυθμίσεις γύρω από τις αναστολές συμβάσεων:

1. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ (Άρθρο 10)

Με βάση το άρθρο 10 παρ. 1 της ΠΝΠ, είναι δυνατή η παράταση της αναστολής από τον εργοδότη για εως το 60% των συμβάσεων που τέθηκαν να αναστολή. Κατά το διάστημα αυτό, που δεν μπορεί να ξεπερνά τις 30 ημέρες και να τοποθετείται το τέλος του πέραν της 31 Μαη, οι εργαζόμενοι είναι δικαιούχοι οικονομικής ενίσχυσης κατ' αναλογία (παρ. 3). Τα αυτά ισχύουν και για τις επιχειρήσεις που τέθηκαν σε αναστολή με εντολή δημόσιας αρχής (παρ. 2), για τις οποίες μπορεί να παραταθεί η χρήση του μέτρου μέχρι και τις 30 Ιουνίου 2020, αν η αναστολή λειτουργίας τους συνεχίζεται (παρ. 7).

2. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΑΣΗΣ (Άρθρο 10)

Όσο διαρκεί η παράταση της αναστολής, παρατείνεται ταυτόχρονα και η υποχρέωση των εργοδοτών να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων. Απαγορεύεται να μειωθούν οι θέσεις εργασίας με καταγγελίες συμβάσεων (παρ. 4), ενώ και μετά την λήξη της παράτασης και για 45 ημέρες, υποχρεούνται να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας των εργαζομένων που παρατάθηκε η αναστολή τους, αλλά και το είδος της σύμβασης εργασίας τους. 

3. ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ (Άρθρο 11)

Τουλάχιστον το 40% του προσωπικού, σε κάθε περίπτωση για το λοιπό προσωπικό που δεν παρατείνεται η αναστολή της σχέσης εργασίας του, ανακαλείται στην θέση εργασίας του (παρ. 1), εφόσον η αναστολή του κράτησε τουλάχιστον 15 μέρες (επομένως, σε περιπτώσεις βραχύτερης αναστολής προκύπτει ότι δεν είναι δυνατό να επανέλθουν οι εργαζόμενοι προτού συμπληρωθεί το διάστημα των 15 ημερων). 

Οι συμβάσεις όσων ανακαλούνται δεν τίθενται πλέον ξανά σε αναστολή (παρ. 2). Οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να είναι δικαιούχοι της οικονομικής ενίσχυσης κατ' αναλογία των ημερών αναστολής τους (παρ. 3).

4. ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ( Άρθρο 12) 

Για έκτακτες, κατεπείγουσες και ανελαστικές ανάγκες της επιχείρησης, επιτρέπεται η προσωρινή ανάκληση της αναστολής. Στο διάστημα, που ανακαλείται προσωρινά η αναστολή και επανέρχεται ο εργαζόμενος στην θέση εργασίας, ο εργοδότης οφείλει μισθό κατ'αναλογία των ημερών απασχόλησης (παρ. 1). 

Με την λήξη της ανάκλησης, ο εργαζόμενος ξαναμπαίνει σε αναστολή μέχρι να συμπληρωθεί ο χρόνος της και σε κάθε περίπτωση εως την 31η Μαΐου.

5. ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ( Άρθρο 13)

Το ωράριο εργασίας των εργαζομένων στις πληττόμενες επιχειρήσεις προσαρμόζεται ρητά πλέον στο ωράριο λειτουργίας τους. Προϋπόθεση είναι να μην τροποποιηθεί το είδος της σύμβασης εργασίας (π.χ. σύμβαση πλήρους απασχόλησης να τραπεί "εκ των πραγμάτων" σε μερικής).

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:

1. Τα άρθρα της ΠΝΠ καταφανώς προσπαθούν να διαχειριστούν μία κατάσταση μετάβασης σε ένα "κανονικό" μοντέλο απασχόλησης. Αυτήν την έννοια έχει ο στόχος διατήρησης των θέσεων απασχόλησης και η προστασίας τους, η αναστολή συμβάσεων και η μετάθεση στο μέλλον της μοίρας των εκάστοτε εργασιακών σχέσεων κ.ο.κ. Το ότι το κράτος παρεμβαίνει και παρέχει οικονομική ενίσχυση στους εργαζομένους, που τιθέμενοι σε αναστολή έχουν προστασία της θέσης τους για 45 μέρες μετά το τέλος της, αποτελεί μία επιλογή κρατικής παρέμβασης στην αγορά για να μην επικρατήσει η πλήρης ζούγκλα ανεξέλεγκων απολύσεων και σοβαρής κοινωνικής αναταραχής.

2. Στις περιπτώσεις οριστικής άρσης της αναστολής και επανόδου στην θέση εργασίας, υπάρχει ένα σοβαρό ερώτημα, αν οι εργαζόμενοι χρήζουν κάποιας προστασίας της θέσης τους, ενώ προκύπτει από τις διατάξεις ότι οι ορισμένου χρόνου εργαζόμενοι αποχωρούν από την θέση εργασίας τους μόλις συμπληρωθεί το χρονικό όριο της σύμβασης τους, το οποίο ανεστάλη μαζί με την σχέση εργασίας τους. Η ΠΝΠ απαγορεύει ρητά τις καταγγελίες συμβάσεων, όχι τη λήξη τους: είναι έξυπνο τέχνασμα. Αν δούμε οι πρώτοι εργαζόμενοι που επιστρέφουν στις θέσεις τους για να τις χάσουν, να είναι οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου, ας μην πέσουμε απο τα σύννεφα. Αντίθετα, οι αορίστου χρόνου εργαζόμενοι προστατεύονται στην θέση εργασίας και το είδος της σύμβασης τους για ίσο χρονικό διάστημα με αυτό της αναστολής της σύμβασης τους.

3. Και η εώς τώρα κανονικότητα της αγοράς πριμοδοτούσε την ελαστική εργασία, την μερική απασχόληση, την ρευστοποίηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων μπροστά στις "έκτακτες" ανάγκες των επιχειρήσεων. Με το μέτρο της προσωρινής άρσης της αναστολής, ο εργοδότης μπορεί να αξιοποιεί όλη την πηγή εργατικού δυναμικού, για να καλύψει τις ανάγκες του, ενώ ο εργαζόμενος οφείλει να είναι σε διαρκή ετοιμότητα. Ποιός ο λόγος να συμβαίνει αυτό; Τι ακριβώς φοβούνται, και προβλέπουν μία τόσο σημαντική πηγή άντλησης εργασίας από τον εργοδότη, σαν μέτρο παράλληλο με την οριστική άρση της αναστολής; Εφόσον δηλαδή ένα δυναμικό θα επανέλθει στην θέση εργασίας και οι ανάγκες έχουν μειωθεί σημαντικά, γιατί προβλέπει δυνατότητα αξιοποίησης όσων είναι σε παράταση αναστολής; Που θα πάνε αυτοί που θα επιστρέψουν.... "οριστικά";

4. Η ρευστοποίηση του χρόνου εργασίας που περνά σχεδόν "απαρατήρητη" αποτελεί κομβικής σημασίας τροποποίηση. Η λιτή δε έκφραση του νόμου αφήνει ερωτηματικά: θα υποχρεούται ο εργοδότης να παρέχει τις προσαυξήσεις των διάφορων υπερωριών, αν εργαζόμενοι βρεθούν να εργάζονται νυχτερινά, ή θα θεωρείται ότι καλύπτουν "το ωράριο εργασίας", άρα δικαιούνται κανονικών αποδοχών; Πώς προσδιορίζεται επίσης η "αλλαγή του είδους της σύμβασης εργασίας"; Ένας εργαζόμενος μπορεί ή όχι να βρεθεί να εργάζεται με "κυλιώμενο ωράριο", ενώ πρίν μπορεί να δούλευε σταθερό; Αυτό, όμως, δεν τροποποιεί το είδος της σύμβασης, όπως φαίνεται, στις περιπτώσεις των μερικά απασχολούμενων. Έτσι, ένας μερικά απασχολούμενος με σταθερό ωράριο μπορεί να βρεθεί θαυμάσια να δουλεύει εκ περιτροπής, κυλιώμενα, νυχτερινά κ.ο.κ., "στο ωράριο λειτουργίας της επιχείρησης". Αυτό, όμως, αποτελεί κατά την ΠΝΠ νόμιμη τροποποίηση της σύμβασης, καθώς δεν αλλάζει το είδος της σύμβασης. Έτσι, όμως, στην ουσία επιβάλλουμε αλλαγές στο πεδίο της έντασης της εργασιακής εκμετάλλευσης, που δεν είναι συμφωνημένες, γεγονός που αποτελεί κρίσιμο κόμβο για την πορεία του ζητήματος του χρόνου εργασίας στο μέλλον.

(επιμέλεια: Δ. Π., ΜΔΕ Αστικού, Αστικού Δικονομικού και Εργατικού Δικαίου)